Dziedziczenie kojarzy się zazwyczaj z przekazaniem majątku – domu, oszczędności czy cennych przedmiotów. Niestety, w skład spadku mogą wchodzić również zobowiązania finansowe – kredyty, pożyczki, niezapłacone rachunki czy długi podatkowe. Co więcej, nie każdy wie, że dziedziczenie obejmuje nie tylko najbliższych – takich jak dzieci czy małżonek – ale także dalszych spadkobierców, np. kuzynów, wujostwo czy nawet osoby niespokrewnione, jeśli nie ma bliższych krewnych. W tym artykule wyjaśniamy, czy i kiedy można odziedziczyć długi po dalszych krewnych, jak przebiega procedura dziedziczenia oraz w jaki sposób się przed tym uchronić zgodnie z przepisami prawa spadkowego.

Najważniejsze wnioski:

• Dziedziczenie długów jest możliwe – nawet po dalszych krewnych.

• Spadkobierca może odrzucić spadek, by uniknąć przejęcia zobowiązań.

• W przypadku braku reakcji, spadek jest przyjmowany z dobrodziejstwem inwentarza.

• Kolejność dziedziczenia reguluje Kodeks cywilny – spadki mogą trafić do bardzo odległych krewnych.

• Warto działać szybko – termin na decyzję to tylko 6 miesięcy od uzyskania informacji o powołaniu do spadku.

Spis treści:

• Kto dziedziczy w przypadku braku najbliższej rodziny?

• Czy dalszy krewny może odziedziczyć długi?

• Jak się zabezpieczyć przed niechcianym spadkiem?

• Co jeśli nie złożę oświadczenia w terminie?

• Często zadawane pytania

• Podsumowanie

Kto dziedziczy w przypadku braku najbliższej rodziny?

W sytuacji, gdy zmarły nie pozostawił małżonka, dzieci ani wnuków, do dziedziczenia powoływana jest kolejna grupa spadkobierców – w pierwszej kolejności jego rodzice i rodzeństwo. Jeśli ich również nie ma, spadek trafia do dalszych krewnych: kuzynów, dzieci rodzeństwa, wujostwa, a ostatecznie nawet do gminy lub Skarbu Państwa. Taka sytuacja może zaskoczyć osobę, która nie miała kontaktu ze zmarłym od lat – a mimo to zostaje formalnie powołana do dziedziczenia. Co istotne, brak wiedzy o istnieniu spadku nie zwalnia od konsekwencji – termin na odrzucenie lub przyjęcie spadku biegnie od momentu, gdy dowiesz się o tym fakcie. Właśnie dlatego kluczowe jest zrozumienie, że także dalsi krewni mogą ponosić odpowiedzialność za majątek – i długi – osoby zmarłej.

Czy dalszy krewny może odziedziczyć długi?

Tak, spadkobiercy dziedziczą zarówno aktywa, jak i pasywa – niezależnie od stopnia pokrewieństwa. Jeśli osoba zmarła nie pozostawiła po sobie majątku, a jedynie zobowiązania, to także dalszy krewny, który zostanie powołany do spadku, może odziedziczyć długi. Dotyczy to również sytuacji, gdy zmarły nie zostawił testamentu – wtedy dziedziczenie następuje według ustawy, która przewiduje kolejne kręgi spadkobierców. Jeżeli nie zostanie złożone żadne oświadczenie, spadek jest automatycznie przyjmowany z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności do wartości odziedziczonych aktywów. Jednak w praktyce może to i tak oznaczać konieczność spłaty niektórych długów – np. jeśli w skład masy spadkowej wchodzą nieruchomości lub ruchomości wymagające zarządzania i utrzymania. Dlatego bardzo ważne jest podjęcie świadomej decyzji w ustawowym terminie.

Jak się zabezpieczyć przed niechcianym spadkiem?

Najskuteczniejszym sposobem uniknięcia długów jest formalne odrzucenie spadku. Można to zrobić w sądzie rejonowym lub u notariusza – osobiście, w formie pisemnego oświadczenia. Procedura jest prosta i kosztuje ok. 100–150 zł, ale wymaga zachowania 6-miesięcznego terminu od momentu, w którym spadkobierca dowiedział się o swoim powołaniu do spadku. W przypadku małoletnich dzieci konieczne jest również uzyskanie zgody sądu rodzinnego. Jeśli termin zostanie przekroczony, spadek zostaje przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza i nie można już go odrzucić – chyba że sąd uzna, iż złożenie oświadczenia było niemożliwe z ważnych powodów (np. choroby, braku wiedzy o śmierci krewnego). Warto podkreślić, że odrzucenie spadku przez jednego spadkobiercę powoduje powołanie kolejnego w kolejności – dlatego decyzja jednej osoby może uruchomić całą reakcję łańcuchową w rodzinie.

Co jeśli nie złożę oświadczenia w terminie?

Brak złożenia oświadczenia w terminie oznacza domyślne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. To zabezpieczenie wprowadzone w 2015 roku chroni spadkobierców przed odpowiedzialnością za długi przekraczające wartość majątku. Niestety, w praktyce może to oznaczać konieczność przeprowadzenia spisu inwentarza, zaangażowania komornika lub rzeczoznawcy oraz zarządzania majątkiem w sposób zgodny z przepisami. W przypadku braku takiego spisu, wierzyciele mogą dochodzić roszczeń w szerszym zakresie, co rodzi ryzyko błędów i kosztów po stronie spadkobiercy. Jeżeli nie wiesz, czy przyjąć spadek, najlepiej skonsultuj się z adwokatem specjalizującym się w prawie spadkowym, który pomoże ocenić ryzyko i podjąć właściwą decyzję.

Często zadawane pytania

Czy muszę przyjąć spadek po dalszym krewnym?
Nie – możesz go odrzucić, ale musisz zrobić to w terminie 6 miesięcy od chwili, gdy dowiesz się o powołaniu.

Czy długi po kuzynie też mogę odziedziczyć?
Tak, jeśli jesteś formalnie powołany do spadku, możesz odziedziczyć zarówno majątek, jak i długi.

Czy jeśli odrzucę spadek, to już po sprawie?
Dla Ciebie – tak, ale w Twoje miejsce mogą wejść Twoje dzieci lub kolejni spadkobiercy.

Podsumowanie

Dziedziczenie długów po dalszych krewnych jest możliwe – i zdarza się częściej, niż mogłoby się wydawać. Polskie prawo spadkowe przewiduje, że w przypadku braku bliższej rodziny spadek przechodzi na kolejne osoby w linii dziedziczenia. Oznacza to, że również Ty możesz zostać powołany do spadku, nawet jeśli nie utrzymywałeś kontaktu z osobą zmarłą. W takiej sytuacji kluczowe jest szybkie działanie – sprawdzenie składu spadku, analiza dokumentów i podjęcie decyzji, czy chcesz przyjąć, czy odrzucić dziedziczenie. Najlepiej zrobić to po konsultacji z prawnikiem, który zna realia takich spraw i skutecznie przeprowadzi Cię przez całą procedurę.