Rozwód kończy małżeństwo, ale nie zawsze kończy wszelkie prawne powiązania między byłymi małżonkami – zwłaszcza gdy w grę wchodzi dziedziczenie. Wiele osób zastanawia się, czy po śmierci byłego partnera możliwe jest otrzymanie spadku, kto dziedziczy majątek po rozwiedzionym oraz jak wygląda sytuacja dzieci z różnych związków. Sprawy te bywają skomplikowane, szczególnie jeśli zmarły nie zostawił testamentu lub nie uregulował swojego majątku jeszcze za życia. W tym artykule wyjaśniamy, komu przysługuje spadek po osobie rozwiedzionej, jak wygląda kolejność dziedziczenia i co na ten temat mówi polskie prawo spadkowe.

Najważniejsze wnioski:

• Były małżonek nie dziedziczy po rozwiedzionym – chyba że jest uwzględniony w testamencie.

• Po rozwiedzionym dziedziczą jego dzieci, wnuki, rodzice lub dalsi krewni.

• Sytuacja dzieci z różnych związków jest równa – każde dziedziczy w takim samym stopniu.

• Testament może zmienić naturalną kolejność dziedziczenia.

• W razie sporu warto skorzystać z pomocy prawnika od prawa spadkowego.

Spis treści:

• Czy były małżonek dziedziczy po rozwiedzionym?

• Kto dziedziczy, jeśli nie ma testamentu?

• Jak wygląda sytuacja dzieci z różnych małżeństw?

• Czy rozwiedziony może sporządzić testament na byłego partnera?

• Często zadawane pytania

• Podsumowanie

Czy były małżonek dziedziczy po rozwiedzionym?

Z chwilą uprawomocnienia się rozwodu ustaje więź małżeńska, co ma również skutki na gruncie dziedziczenia. Zgodnie z przepisami, spadkobiercami ustawowymi nie są osoby, które w chwili śmierci spadkodawcy nie były już z nim w związku małżeńskim. Oznacza to, że były małżonek nie ma prawa do udziału w spadku, nawet jeśli przez wiele lat tworzył zmarłym wspólne gospodarstwo domowe. Wyjątek stanowi sytuacja, w której rozwód nie został orzeczony – wówczas małżonek formalnie pozostaje w kręgu dziedziczenia. Inną możliwością jest sporządzenie testamentu – jeśli rozwiedziony zawrze w nim wolę przekazania majątku byłemu partnerowi, zapis taki będzie wiążący. W praktyce jednak, bez testamentu, były małżonek nie ma żadnych roszczeń do spadku.

Kto dziedziczy, jeśli nie ma testamentu?

Jeżeli rozwiedziony nie pozostawił testamentu, spadek dziedziczony jest według zasad ustawowych. W pierwszej kolejności dziedziczą dzieci i małżonek – ale jeśli małżeństwo zostało wcześniej rozwiązane, w grę wchodzą wyłącznie dzieci, a w ich braku – wnuki, a potem rodzice zmarłego. W sytuacji, gdy zmarły nie miał dzieci ani żyjących rodziców, majątek przechodzi na rodzeństwo, a dalej – na dalszych spadkobierców, zgodnie z ustawową kolejnością. Jeśli nie ma żadnych krewnych, spadek przypada Skarbowi Państwa. Kluczowe znaczenie ma tutaj ustalenie, kto żył w chwili śmierci zmarłego oraz czy złożył oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Jak wygląda sytuacja dzieci z różnych małżeństw?

W przypadku dzieci z różnych związków – zarówno tych formalnych, jak i nieformalnych – wszystkie potomstwo dziedziczy w równym stopniu. Nie ma znaczenia, czy dziecko pochodzi z małżeństwa, konkubinatu, czy zostało uznane przez ojca – wszystkie są traktowane jednakowo jako ustawowi spadkobiercy. Jeśli jedno z dzieci nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada jego zstępnym (np. wnukom zmarłego). Może się więc zdarzyć, że majątek po osobie rozwiedzionej będzie dzielony między dzieci z różnych relacji, które często się nie znają lub nie utrzymują kontaktu. Taka sytuacja może prowadzić do sporów, zwłaszcza gdy majątek jest niepodzielny (np. jedno mieszkanie). Warto w takich przypadkach skorzystać z mediacji albo wsparcia kancelarii specjalizującej się w prawie spadkowym.

Czy rozwiedziony może sporządzić testament na byłego partnera?

Tak, prawo nie zabrania powołania byłego małżonka jako spadkobiercy testamentowego. Rozwód nie pozbawia nikogo możliwości decydowania o swoim majątku, a testament daje dużą swobodę – można w nim wskazać dowolną osobę, niezależnie od pokrewieństwa. Były partner może więc dziedziczyć majątek zmarłego, jeśli został wskazany w testamencie. Warto jednak pamiętać, że takie powołanie nie chroni przed roszczeniami o zachowek – jeśli rozwiedziony pozostawił po sobie dzieci, one nadal mają prawo dochodzić części spadku. Dlatego przy planowaniu testamentu należy wziąć pod uwagę obowiązki wobec ustawowych spadkobierców, a w razie wątpliwości skonsultować się z prawnikiem.

Często zadawane pytania

Czy rozwód oznacza, że były mąż lub żona traci wszelkie prawa do spadku?
Tak – chyba że zostali wskazani w testamencie. Po rozwodzie nie dziedziczy się ustawowo.

Czy dzieci z drugiego małżeństwa mają większe prawa do spadku niż z pierwszego?
Nie – wszystkie dzieci mają równe prawa, niezależnie od związku, z którego pochodzą.

Czy były małżonek może ubiegać się o zachowek?
Nie – zachowek przysługuje tylko najbliższym krewnym, a byli małżonkowie do nich nie należą.

Podsumowanie

Spadek po osobie rozwiedzionej trafia wyłącznie do krewnych zmarłego – dzieci, rodziców, rodzeństwa – a nie do byłego małżonka. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zmarły sporządził testament i uwzględnił w nim byłego partnera. W praktyce takie sprawy mogą być skomplikowane, zwłaszcza jeśli w grę wchodzą dzieci z różnych związków lub brak jednoznacznych dokumentów. Aby uniknąć sporów i nieporozumień, warto jeszcze za życia jasno uregulować kwestie majątkowe. W razie wątpliwości pomoc prawnika specjalizującego się w prawie spadkowym może okazać się nieoceniona – zarówno na etapie planowania testamentu, jak i późniejszego podziału majątku.